Vải cotton là gì? Tất tần tật kiến thức về chất liệu cotton từ A-Z

Vải cotton là gì? Tất tần tật kiến thức về chất liệu cotton từ A-Z

1. Vải cotton là gì?

Vải cotton là loại vải được dệt từ sợi bông tự nhiên - là một loại sợi mềm, mịn và xốp bao bọc quanh hạt của cây bông. Sau khi thu hoạch, các sợi bông được xử lý, làm sạch và kéo thành sợi, sau đó được dệt thành vải. 

Quá trình này tạo ra một loại vải có độ bền cao, khả năng thấm hút tốt và thoáng khí, mang lại cảm giác thoải mái cho người mặc.

Vải cotton là loại vải được dệt từ sợi bông tự nhiên

2. Nguồn gốc và lịch sử của vải cotton

Có những bằng chứng khảo cổ học cho thấy cây bông đã được trồng và sử dụng để dệt vải từ rất sớm. Tại Mexico, các nhà khảo cổ đã tìm thấy những mảnh vải cotton có niên đại khoảng 7.000 năm tuổi. 

Còn ở thung lũng sông Indus (Pakistan ngày nay), người dân đã biết cách trồng bông và sản xuất vải cotton từ khoảng năm 3.000 TCN. Trong khi đó, tại Ai Cập, vải cotton cũng được tìm thấy trong các khu mộ cổ từ khoảng năm 2.500 TCN.

Vải cotton được bắt nguồn từ thời Ai Cập cổ đại

Vải cotton cũng đóng vai trò quan trọng trong lịch sử dệt may của Trung Quốc và Ấn Độ. Ở Ấn Độ thời cổ đại, cotton được coi là một loại cây trồng quý giá và là mặt hàng xuất khẩu chính. 

Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng bắt đầu trồng bông và sản xuất vải cotton từ thế kỷ 7. Từ đó, công nghệ dệt cotton nhanh chóng phát triển mạnh mẽ, luôn giữ vững vị thế là chất liệu hàng đầu trong ngành dệt may.

Vào năm 1764 và 1785, sự ra đời của máy kéo sợi và máy dệt đã tạo ra một bước ngoặt lớn cho ngành sản xuất vải cotton. Những phát minh này đã tự động hóa quy trình sản xuất, giúp tăng năng suất một cách đáng kể và giảm giá thành sản phẩm. Từ đó, vải cotton trở nên phổ biến hơn bao giờ hết, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người tiêu dùng trên toàn thế giới.

3. Quy trình sản xuất vải cotton

Bước 1: Thu hoạch bông

Đầu tiên, quả bông chín sẽ được thu hoạch. Quá trình này có thể thực hiện thủ công hoặc bằng máy móc, tùy thuộc vào quy mô sản xuất và công nghệ của từng vùng. Sau khi thu hoạch, bông thô sẽ được vận chuyển về nhà máy để chuẩn bị cho các bước tiếp theo.

Bước 2: Tách xơ và làm sạch

Bông thô sau khi thu hoạch thường lẫn nhiều tạp chất như lá, hạt, cành cây. Do đó, chúng sẽ được đưa qua máy cán để tách riêng phần xơ bông ra khỏi hạt và các tạp chất khác. Tiếp theo, xơ bông sẽ trải qua quá trình làm sạch kỹ lưỡng để loại bỏ hoàn toàn bụi bẩn và các tạp chất còn sót lại.

Bước 3: Kéo sợi

Xơ bông đã được làm sạch sẽ được kéo thành các sợi dài và mảnh. Quá trình này sử dụng các máy kéo sợi chuyên dụng, giúp nén và xoắn các sợi bông lại với nhau, tạo thành những cuộn sợi cotton đều đặn và chắc chắn.

Bước 4: Dệt vải

Các cuộn sợi cotton được kéo sẽ được đưa vào máy dệt để tạo thành vải. Có nhiều kiểu dệt khác nhau, tùy thuộc vào mục đích sử dụng và loại vải muốn tạo ra (ví dụ: dệt trơn, dệt chéo, dệt satin). Quá trình dệt sẽ tạo ra các tấm vải cotton với kích thước và độ dày khác nhau.

Bước 5: Hoàn thiện

Sau khi dệt, vải cotton sẽ trải qua các công đoạn hoàn thiện để nâng cao chất lượng và tính thẩm mỹ. Các công đoạn này bao gồm:

• Tẩy trắng: Loại bỏ màu tự nhiên của sợi bông, giúp vải có màu trắng tinh khiết.
• Nhuộm: Tạo màu sắc đa dạng cho vải.
• In ấn: Tạo họa tiết, hoa văn trên bề mặt vải.
• Xử lý hóa học: Tăng cường các đặc tính như chống nhăn, chống co rút, chống thấm nước, hoặc tăng độ mềm mại.

Sau tất cả các bước trên, vải cotton thành phẩm sẽ được kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt trước khi được đóng gói và phân phối ra thị trường.

Quy trình các bước sản xuất vải cotton

4. Đánh giá ưu nhược điểm của vải cotton

4.1. Ưu điểm

Vải cotton có những ưu điểm vượt trội như:

• Thấm hút mồ hôi tốt: Nhờ cấu trúc sợi bông có khả năng hút ẩm và thoát hơi nước nhanh, nhờ vậy người mặc luôn cảm thấy khô thoáng và dễ chịu trong điều kiện thời tiết nóng ẩm.
• Thoáng khí: Vải cotton có khả năng lưu thông không khí tốt, hạn chế cảm giác bí bách và nóng nực.
• Mềm mại và thân thiện với da: Sợi bông tự nhiên mang lại cảm giác mềm mại khi chạm vào, không gây kích ứng da, kể cả với làn da nhạy cảm. Đây là lý do cotton thường được dùng để may quần áo trẻ em và đồ lót.
• Bền màu và dễ vệ sinh: Vải cotton có khả năng giữ màu tốt sau nhiều lần giặt. Đồng thời, việc giặt giũ và bảo quản vải cotton cũng khá đơn giản, có thể giặt bằng máy hoặc tay mà không lo bị hỏng.
• Độ bền cao: Mặc dù mang lại cảm giác mềm mại, sợi cotton lại có độ bền kéo khá tốt, giúp sản phẩm làm từ cotton có tuổi thọ cao nếu được bảo quản đúng cách.
• An toàn và thân thiện môi trường: Là chất liệu tự nhiên, cotton ít gây hại cho môi trường trong quá trình sản xuất và có khả năng phân hủy sinh học.

Vải cotton có nhiều ưu điểm vượt trội

4.2. Nhược điểm

Mặc dù có nhiều ưu điểm, vải cotton vẫn tồn tại một số nhược điểm cần lưu ý:

• Dễ nhăn: Do đặc tính sợi tự nhiên nên vải dễ bị nhăn sau khi giặt hoặc trong quá trình sử dụng.
• Dễ co rút: Nếu không được xử lý hoặc giặt ở nhiệt độ quá cao, vải cotton có thể bị co rút, ảnh hưởng đến form dáng và kích thước của sản phẩm.
• Lâu khô: Mặc dù thấm hút tốt, nhưng khi bị ướt hoàn toàn, vải cotton có xu hướng giữ nước và lâu khô hơn so với một số loại vải tổng hợp khác.
• Dễ bị nấm mốc: Trong môi trường ẩm ướt kéo dài, vải cotton có nguy cơ bị nấm mốc tấn công, gây ra các vết ố và mùi khó chịu.

5. Vải cotton có bao nhiêu loại?

Với sự phát triển của công nghệ dệt may, vải cotton đã được biến tấu thành nhiều loại khác nhau, đáp ứng đa dạng nhu cầu của người tiêu dùng. Mỗi loại vải lại mang những đặc tính riêng biệt, phù hợp với từng mục đích sử dụng.

5.1. Cotton 100%

Vải Cotton 100% được dệt hoàn toàn từ sợi bông tự nhiên, nổi bật với sự mềm mại vượt trội, khả năng thấm hút mồ hôi cực tốt và độ thoáng khí cao. Chất liệu này mang lại cảm giác dễ chịu tối đa, thân thiện với cả làn da nhạy cảm, là lựa chọn lý tưởng cho đồ trẻ em, đồ ngủ, đồ lót và áo phông cao cấp. 

Tuy nhiên, Cotton 100% có nhược điểm là dễ nhăn và có thể co rút nếu không được xử lý đúng cách, đồng thời giá thành thường cao hơn.

Vải Cotton 100% được dệt hoàn toàn từ sợi bông tự nhiên

5.2. Cotton Poly (Cotton pha Polyester)

Vải Cotton Poly là sự kết hợp giữa sợi cotton và polyester. Tận dụng ưu điểm của cả hai loại, Polyester giúp vải bền hơn, ít nhăn, ít co rút và nhanh khô. Trong khi đó, cotton vẫn giữ được độ mềm mại và khả năng thấm hút nhất định. 

Loại vải này lý tưởng cho các trang phục cần độ bền cao và ít cần là ủi như áo thun đồng phục, áo thể thao. Dù vậy, khả năng thấm hút của Cotton Poly sẽ kém hơn so với Cotton 100%.

Vải Cotton Poly là sự kết hợp giữa sợi cotton và polyester

5.3. Cotton Spandex (Cotton pha Spandex/Lycra)

Vải Cotton Spandex được kết hợp từ sợi cotton với một tỷ lệ nhỏ sợi Spandex (hay Lycra) để tạo độ đàn hồi cao. Nhờ đó, vải có khả năng co giãn tuyệt vời, giúp người mặc vận động thoải mái, không bị gò bó, nhưng vẫn giữ được sự mềm mại, thoáng mát và thấm hút của cotton. 

Loại vải này rất được ưa chuộng trong sản xuất quần áo thể thao, đồ tập gym, đồ bơi và các trang phục ôm sát cơ thể.

Vải Cotton Spandex được kết hợp từ sợi cotton với một tỷ lệ nhỏ sợi Spandex

5.4. Cotton Tici (Cotton pha PE với tỷ lệ 35/65)

Vải Cotton Tici (hay Cotton 35/65) là sự pha trộn giữa 35% cotton và 65% polyester. Với tỷ lệ polyester cao hơn, Cotton Tici có giá thành phải chăng, độ bền cao, ít nhăn và nhanh khô. 

Dù vẫn có độ mềm mại từ cotton, khả năng thấm hút của Tici không cao bằng các loại cotton khác và có thể gây nóng nếu mặc trong thời tiết quá nóng. Đây là lựa chọn phổ biến cho các sản phẩm thời trang phổ thông và đồng phục.

Vải Cotton Tici là sự pha trộn với 35% cotton và 65% polyester

5.5. Cotton CVC (Cotton pha PE với tỷ lệ 65/35)

Vải Cotton CVC (hay Cotton 65/35) là loại vải pha giữa 65% cotton và 35% polyester. Hàm lượng cotton chiếm ưu thế giúp vải giữ được khả năng thấm hút tốt, độ thoáng mát và mềm mại. 

Sự có mặt của polyester giúp tăng cường độ bền, giảm nhăn và giữ form tốt hơn Cotton 100%. Đây là sự kết hợp lý tưởng giữa sự thoải mái và độ bền, được ưa chuộng để may áo thun, áo polo và trang phục hàng ngày.

Vải Cotton CVC là loại vải pha giữa 65% cotton và 35% polyester

5.6. Cotton Compact

Vải Cotton Compact là loại cotton cao cấp đã qua công nghệ nén sợi đặc biệt, loại bỏ tạp chất và chỉ giữ lại sợi bông dài, chắc chắn. Nhờ vậy, bề mặt vải cực kỳ mịn màng, ít xù lông, bền màu và chống co rút tốt hơn. 

Vải Cotton Compact mang lại cảm giác mát lạnh và mềm mại vượt trội khi chạm vào. Loại vải này thường được sử dụng cho các sản phẩm thời trang thiết kế và áo phông cao cấp.

5.7. Vải Cotton 2 chiều

Vải Cotton 2 chiều là loại vải chỉ có khả năng co giãn theo một hướng nhất định, thường là chiều ngang của tấm vải. Đặc điểm này giúp vải có độ bền cao, giữ form tốt và ít bị biến dạng hay bai dão trong quá trình sử dụng và giặt giũ. 

Cotton 2 chiều thường được dùng cho các trang phục cần sự ổn định về form dáng nhưng vẫn đảm bảo độ thoáng mát và thấm hút của cotton, như áo phông cơ bản, áo sơ mi hoặc một số loại quần.

Vải Cotton 2 chiều có khả năng co giãn theo một hướng nhất định

5.8. Vải Cotton 4 chiều

Ngược lại với Cotton 2 chiều, Vải Cotton 4 chiều có khả năng co giãn theo cả hai chiều ngang và dọc, mang lại sự linh hoạt và thoải mái tối đa cho người mặc. Độ đàn hồi vượt trội giúp vải ôm sát cơ thể mà không gây gò bó, hỗ trợ tối đa cho các hoạt động vận động. 

Cotton 4 chiều rất được ưa chuộng trong sản xuất đồng phục thể thao, đồ tập gym, đồ lót, và các trang phục cần sự co giãn linh hoạt như áo thun, quần legging, đảm bảo sự thoải mái trong mọi cử động.

Vải cotton 4 chiều có khả năng co giãn theo cả hai chiều ngang và dọc

5.9. Vải Cotton Lụa

Vải Cotton Lụa là sự kết hợp tinh tế giữa sợi cotton tự nhiên và sợi tơ tằm cao cấp. Sự pha trộn này mang đến cho vải một vẻ ngoài bóng bẩy, sang trọng cùng cảm giác mềm mại, mịn màng và độ rũ tự nhiên của lụa. 

Cotton Lụa thường được sử dụng cho các sản phẩm thời trang cao cấp như váy, áo sơ mi, khăn quàng cổ, hoặc chăn ga gối đệm, mang đến sự thoải mái và vẻ đẹp tinh tế.

Vải Cotton Lụa là sự kết hợp giữa sợi cotton tự nhiên và sợi tơ tằm cao cấp

5.10. Vải Cotton Satin

Vải Cotton Satin không phải là sự pha trộn sợi mà là một kiểu dệt đặc biệt trên nền sợi cotton, tạo ra bề mặt vải bóng mượt và mịn như lụa satin. Kỹ thuật dệt satin tạo ra các sợi ngang đi qua nhiều sợi dọc, làm cho bề mặt vải có độ bóng đặc trưng và cảm giác mềm mại khi chạm vào. 

Loại vải này thường dày dặn hơn cotton thông thường, có khả năng giữ nhiệt tốt nhưng vẫn đảm bảo độ thoáng khí. Cotton Satin được sử dụng phổ biến trong sản xuất chăn ga gối đệm cao cấp, rèm cửa, và một số loại trang phục thời trang sang trọng.

Vải Cotton Satin sở hữu bề mặt vải bóng mượt và mịn như lụa satin

5.11. Vải Cotton Lạnh

Vải Cotton Lạnh là loại vải cotton được xử lý hoặc pha trộn theo công nghệ đặc biệt nhằm mang lại cảm giác mát lạnh tức thì. Dù vẫn giữ được các đặc tính cơ bản của cotton như thấm hút và thoáng khí, cotton lạnh vượt trội hơn về khả năng tản nhiệt, giúp làm mát cơ thể nhanh chóng. 

Loại vải này đặc biệt được ưa chuộng và sử dụng rộng rãi trong các trang phục mùa hè như áo thun, đồ bộ mặc nhà, hoặc đồ thể thao, giúp người mặc luôn cảm thấy thoải mái và dễ chịu trong thời tiết nóng bức.

5.12. Vải Cotton Nhung

Vải Cotton Nhung là sự kết hợp hoàn hảo giữa sự mềm mại của cotton và vẻ bóng mượt của nhung. Loại vải này không chỉ mang đến cảm giác thoải mái khi mặc mà còn tôn lên vẻ đẹp thời thượng, tinh tế cho người sử dụng. 

Với độ bền cao và đặc biệt an toàn, thân thiện với mọi loại da, vải Cotton Nhung là lựa chọn lý tưởng cho các sản phẩm thời trang cần sự đẳng cấp, ấm áp và mềm mại như áo khoác, váy, hoặc trang phục dự tiệc.

Vải Cotton Nhung là sự kết hợp giữa sự mềm mại của cotton và vẻ bóng mượt của nhung

6. Cách nhận biết vải cotton

6.1. Nhận biết bằng mắt thường

• Độ nhăn: Vải cotton 100% khi vò nhẹ sẽ dễ bị nhăn, các nếp nhăn không thẳng mà thường có độ tự nhiên.
• Màu sắc: Vải cotton tự nhiên thường có màu trắng ngà, không quá trắng sáng như vải tổng hợp đã qua tẩy trắng mạnh.
• Bề mặt: Bề mặt vải cotton 100% thường không quá bóng bẩy, có thể nhìn thấy các sợi bông nhỏ li ti trên bề mặt.

6.2. Nhận biết bằng cảm giác tay

• Độ mềm mại: Khi chạm vào, vải cotton 100% sẽ cho cảm giác mềm mại, mịn màng và mát tay.
• Độ rủ: Vải cotton có độ rũ tự nhiên, không cứng đơ.
• Độ khô thoáng: Do khả năng thấm hút tốt, vải cotton không gây cảm giác trơn trượt hay bí bách khi sờ.

Vải cotton 100% có độ rũ tự nhiên và khả năng thấm hút tốt

6.3. Nhận biết bằng nước

Nhỏ một vài giọt nước lên bề mặt vải. Nếu là cotton thật, nước sẽ thấm nhanh và lan rộng trên bề mặt vải, do cotton có khả năng hút ẩm tốt. Ngược lại, nếu là vải tổng hợp, nước sẽ đọng lại thành giọt hoặc thấm rất chậm.

6.4. Nhận biết bằng lửa

Đây là cách nhận biết hiệu quả nhưng cần cẩn trọng. Lấy một mẩu nhỏ vải và đốt:

• Cotton thật: Khi đốt sẽ cháy nhanh, ngọn lửa vàng, có mùi như giấy cháy. Sau khi cháy hết, tro sẽ tơi, dễ bóp nát và có màu xám.
• Vải tổng hợp (pha polyester): Khi đốt sẽ co lại, có mùi nhựa cháy khét, tạo thành cục nhựa cứng sau khi cháy và khó bóp nát.

7. Hướng Dẫn Bảo Quản Vải Cotton Đúng Cách

Để sản phẩm từ vải cotton luôn bền đẹp và giữ được form dáng, việc bảo quản đúng cách là rất quan trọng.

• Giặt riêng đồ cotton trắng với đồ màu để tránh lem màu.
• Nên giặt bằng nước lạnh hoặc nước ấm (dưới 40°C) để tránh làm co rút vải và giữ màu tốt hơn. Hạn chế giặt bằng nước nóng.
• Sử dụng bột giặt hoặc nước giặt nhẹ nhàng, không chứa quá nhiều chất tẩy mạnh. Tránh dùng thuốc tẩy có chứa clo đối với vải màu.
• Chọn chế độ giặt nhẹ nhàng trên máy giặt để bảo vệ sợi vải. Giặt tay nếu sản phẩm quá mỏng hoặc có chi tiết phức tạp.
• Nên phơi quần áo cotton ở nơi thoáng mát, có gió và tránh ánh nắng trực tiếp từ mặt trời để giữ màu sắc của vải được bền lâu. 
• Hạn chế sấy khô bằng máy. Nếu cần sấy, chọn chế độ sấy mát hoặc nhiệt độ thấp để tránh làm co rút vải.
• Nên ủi ở nhiệt độ trung bình đến cao khi vải còn hơi ẩm để dễ làm phẳng các nếp nhăn, và chỉ ủi mặt trái của sản phẩm để bảo vệ màu sắc và họa tiết.
• Gấp gọn quần áo cotton khi đã khô hoàn toàn
• Bảo quản quần áo cotton ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh nơi ẩm ướt để ngăn ngừa nấm mốc phát triển.

Tuân thủ các hướng dẫn trên để kéo dài tuổi thọ vải cotton

8. Ứng dụng của vải cotton trong đời sống

Với những đặc tính vượt trội, vải cotton đã trở thành chất liệu không thể thiếu và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của đời sống hàng ngày:

8.1. Ngành thời trang và may mặc

Đây là lĩnh vực ứng dụng phổ biến nhất của vải cotton. Từ quần áo hàng ngày đến trang phục chuyên dụng, cotton luôn là lựa chọn hàng đầu nhờ sự thoải mái và bền bỉ.

• Trang phục thường ngày: Áo thun, quần jean, áo sơ mi, váy vóc, đồ bộ mặc nhà là những sản phẩm chủ lực được làm từ cotton. Khả năng thấm hút mồ hôi và thoáng khí giúp người mặc luôn cảm thấy dễ chịu, đặc biệt phù hợp với khí hậu nhiệt đới.
• Quần áo trẻ em: Nhờ sự mềm mại và thân thiện với da, cotton là lựa chọn lý tưởng cho làn da nhạy cảm của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đảm bảo bé luôn thoải mái và không bị hăm.
• Đồ thể thao: Các loại cotton pha (như Cotton Spandex) được sử dụng để may quần áo tập gym, đồ chạy bộ, giúp người mặc vận động linh hoạt mà vẫn thấm hút mồ hôi hiệu quả.
• Đồ lót và đồ ngủ: Cotton mang lại cảm giác mềm mại, thoáng khí, giúp cơ thể "thở" được ngay cả khi ngủ hoặc trong các lớp trang phục bên trong, đảm bảo vệ sinh và thoải mái tối đa.

Vải cotton được ưa chuộng nhiều trong trang phục thường ngày

8.2. Đồ dùng gia đình

Vải cotton cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên sự tiện nghi cho không gian sống.

• Chăn ga gối đệm: Cotton là chất liệu phổ biến nhất để sản xuất chăn ga gối đệm nhờ khả năng thấm hút tốt, thoáng khí và mềm mại, mang lại giấc ngủ ngon. Đặc biệt là Cotton Satin được ưa chuộng cho các sản phẩm cao cấp.
• Khăn tắm, khăn mặt: Khả năng thấm hút vượt trội giúp khăn cotton nhanh chóng làm khô da và giữ được độ mềm mại sau nhiều lần giặt.
• Rèm cửa và khăn trải bàn: Với độ bền và khả năng giữ màu tốt, cotton cũng được dùng để may rèm cửa, khăn trải bàn, góp phần trang trí và làm đẹp không gian nội thất.
• Vải bọc ghế sofa: Vải cotton bền bỉ, dễ vệ sinh và mang lại cảm giác dễ chịu khi tiếp xúc, nên thường được sử dụng làm chất liệu bọc sofa.

Vải cotton được ứng dụng để may chăn ga gối đệm

8.3. Các ứng dụng khác

Ngoài ra, cotton còn được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như:

• Vải công nghiệp: Cotton được dùng để sản xuất các loại vải công nghiệp, vải lọc, và vật liệu cách nhiệt.
• Sản phẩm y tế: Bông y tế, gạc, băng bó đều được làm từ cotton nhờ khả năng thấm hút và vô trùng.
• Nông nghiệp: Hạt bông cotton  sau khi tách xơ được dùng làm thức ăn chăn nuôi.

Vải cotton còn được sử dụng để sản xuất sản phẩm y tế

Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về vải cotton là gì và ứng dụng của nó trong cuộc sống. Nếu bạn đang tìm kiếm đồng phục, áo thun hay sản phẩm may mặc từ cotton chất lượng, liên hệ với Potato qua hotline 078 608 6494, nhắn tin fanpage, hoặc điền thông tin tại form bên dưới để được tư vấn tận tâm nhé!